Miejska Biblioteka Publiczna

Fundamentalne pytania, które Radziwon zadaje w swojej książce zadać jest bardzo łatwo: co powoduje, że wybitna jednostka w określonych warunkach działa akurat tak, a nie inaczej Dlaczego ten sam człowiek czasami zachowuje się jak bohater, a innym razem jak tchórz Czy zdaje sobie sprawę ze swoich pobudek Kiedy działa zgodnie z nimi, a kiedy na przekór W odniesieniu do konkretnej osoby odpowiedzi na te pytania udzielić niełatwo. W odniesieniu do Jarosława Iwaszkiewicza i jego długiego, powikłanego życia, jest to trudne w dwójnasób. Człowiek Wschodu i Zachodu, wrażliwy artysta i erudyta, prozaik i poeta, był jednocześnie przywiązany do splendorów, zauroczony władzą, nieraz łatwo ulegał złudzeniom, czasem zachowywał się jak oportunista. Marek Radziwon śledzi jego koleje życia, wskazuje wydarzenia i osoby, które kształtowały Iwaszkiewicza oraz sięga po mnogość źródeł i świadectw, które pomagają choćby częściowo pojąć tę niezwykle skomplikowaną osobowość. Radziwon napisał mądrą, dociekliwą książkę, dotarł do wielu niewykorzystanych dotąd materiałów, takich jak listy, źródła archiwalne, czy też notesy i kalendarzyki pisarza. Nie przykrawa przy tym życia Iwaszkiewicza do współczesnych realiów, nie proponuje łatwych odpowiedzi, ostrożnie formułuje oceny. Zadaniem tej wyjątkowej biografii nie jest bowiem poniżenie lub wywyższenie bohatera, ale przede wszystkim próba jego zrozumienia.

Historia Francji i Europy doby renesansu, baroku i oświecenia opowiedziana zarówno z perspektywy królewskiej alkowy, jak paryskich salonów i ogrodów Wersalu. Piękne i ambitne kobiety, jedne przebiegłe i niebezpieczne, inne - wierne i cnotliwe, pozostając w cieniu, częstokroć sprawują realną władzę. Ich pozycja zawsze wiąże się z jakąś słabością po stronie mężczyzn: niepełnoletnością, zgubnymi namiętnościami czy chorobą. Niektóre w przemyślany sposób obchodzą prawo salickie, umożliwiające dziedziczenie korony po zmarłym mężu...

W oparciu o plan autobiografii Korczaka pozostawiony w Pamiętniku Joanna Olczak-Ronikier odtwarza historię życia Doktora, wplatając ją w opowieść o losach i wyborach polskich Żydów. Poznajemy bohatera jako chłopca szukającego swojej drogi, młodego lekarza o społecznych zainteresowaniach, pedagoga głoszącego nowatorskie teorie, pisarza, wieloletniego kierownika Domu Sierot dla dzieci żydowskich, współpracownika Naszego Domu - internatu dla dzieci polskich. Dowiadujemy się, że w młodości pisywał egzaltowane poematy, odrzucane przez wszystkie redakcje. Że założył pierwsze na świecie pismo dla dzieci, redagowane przez dzieci. Że choć zdeklarowany pacyfista, brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i w I wojnie światowej. Że choć wydawał się racjonalistą i sceptykiem, był człowiekiem głęboko religijnym, a równocześnie interesował się teozofią i należał do loży masońskiej. Nie popierał żadnej partii politycznej. Nie opowiadał się po stronie żadnej ideologii. Przez całe życie towarzyszyła mu wiara, że można być równocześnie Żydem i Polakiem. Tuż przed śmiercią zanotował: "Nikomu nie życzę źle. Nie umiem. Nie wiem jak się to robi". W oparciu o plan autobiografii Korczaka pozostawiony w Pamiętniku Joanna Olczak-Ronikier odtwarza historię życia Doktora, wplatając ją w opowieść o losach i wyborach polskich Żydów. Poznajemy bohatera jako chłopca szukającego swojej drogi, młodego lekarza o społecznych zainteresowaniach, pedagoga głoszącego nowatorskie teorie, pisarza, wieloletniego kierownika Domu Sierot dla dzieci żydowskich, współpracownika Naszego Domu - internatu dla dzieci polskich. Dowiadujemy się, że w młodości pisywał egzaltowane poematy, odrzucane przez wszystkie redakcje. Że założył pierwsze na świecie pismo dla dzieci, redagowane przez dzieci. Że choć zdeklarowany pacyfista, brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i w I wojnie światowej. Że choć wydawał się racjonalistą i sceptykiem, był człowiekiem głęboko religijnym, a równocześnie interesował się teozofią i należał do loży masońskiej. Nie popierał żadnej partii politycznej. Nie opowiadał się po stronie żadnej ideologii. Przez całe życie towarzyszyła mu wiara, że można być równocześnie Żydem i Polakiem. Tuż przed śmiercią zanotował: "Nikomu nie życzę źle. Nie umiem. Nie wiem jak się to robi".

W tej biografii Tadeusz Kościuszko znów staje się człowiekiem z krwi i kości. Przedstawia ona nie tylko tysięczne talenty i uzdolnienia, ale także pasje i namiętności (nieprzypadkowo książka zaczyna się od nieudanej ucieczki Tadeusza i jego ukochanej, Ludwiki Sosnowskiej, która wbrew woli ojca chciała poślubić młodego kapitana). Książka Alexa Storozynskiego daje szansę innego spojrzenia na człowieka, o którym trzeci prezydent USA Thomas Jefferson powiedział: "Najczystszy spośród synów wolności, jakiego znałem". Autor nie dał się uwieść ani polskiej, ani amerykańskiej wersji legendy, co pozwoliło mu na obiektywne wykorzystanie źródeł, pochodzących i z jednej, i z drugiej strony oceanu. Storozynski przypomina szereg osobistych zalet i umiejętności Kościuszki, m.in. jego pracowitość, doskonałą znajomość taktyki i strategii wojskowej, zdolności i wykształcenie inżynieryjne oraz niebywałą pomysłowość w tej dziedzinie (zwycięstwo w kluczowej dla historii USA bitwie pod Saratogą zawdzięczają Amerykanie w dużej mierze zbudowanym przez Kościuszkę fortyfikacjom), a także wskazuje, jak dalece jego poglądy polityczne i społeczne wykraczały poza epokę: Zdumiewający był jego dobrze znany testament, w którym [...] pisał do Thomasa Jeffersona, że afrykańscy niewolnicy zasługują na wolność i powinni Ťpoznać obowiązek obywatela w wolnym państwieť oraz że każdy z nich powinien otrzymać wykształcenie i "czynić siebie samego możliwie najszczęśliwszym". [...] Kościuszko walczył jednak także o prawa chłopów, Żydów, amerykańskich Indian, kobiet i wszystkich innych ofiar dyskryminacji. Był prawdziwym księciem tolerancji. (fragment) Książę chłopów to pasjonująca historia człowieka, którego Napoleon nazwał "bohaterem północy", Katarzyna II "bestią", a wybitny francuski historyk, Jules Michelet "ostatnim rycerzem, ale pierwszym Słowianinem, który nowocześnie rozumiał braterstwo i równość".